Blijft het gunstregime bij overdracht van familiale ondernemingen en vastgoed overeind?
Ben je eigenaar van een familiale vennootschap en denk je na over de overdracht naar de volgende generatie? Dan is het gunstregime in de schenk- en erfbelasting voor familiale vennootschappen een thema dat je nauw aan het hart ligt. De regeling staat echter steeds meer onder druk, vooral als je vennootschap vastgoed bezit dat niets met de exploitatie te maken heeft. Wat vandaag nog mogelijk is, kan morgen misschien niet meer.
Het gunstregime voor familiale vennootschappen biedt aanzienlijke fiscale voordelen bij de overdracht van aandelen. Bij een schenking kunnen de aandelen volledig belastingvrij overgedragen worden. Als de overdracht plaatsvindt via een erfenis, geldt een verlaagd tarief. Kinderen en partner betalen in dat geval 3% erfbelasting, andere familieleden 7%.
Zonder dit gunstregime zou je bij een schenking al 3% schenkbelasting betalen, en kan de erfbelasting in rechte lijn en tussen partners oplopen tot 27%. Het spreekt voor zich dat dit regime een krachtige stimulans is voor ondernemers om hun opvolging tijdig te regelen en hun levenswerk binnen de familie te behouden.
Enkele belangrijke voorwaarden
Om vandaag gebruik te kunnen maken van het gunstregime moet er aan enkele voorwaarden voldaan zijn. Ten eerste moet er sprake zijn van een familiaal karakter.
De schenker moet daarnaast ook een voldoende groot percentage van de aandelen bezitten. Dat kan de volle eigendom van aandelen zijn, die minstens 50% van de stemrechten in de vennootschap vertegenwoordigen. Of de volle eigendom van de aandelen die minstens 30% van de stemrechten vertegenwoordigen, op voorwaarde dat de schenker dan, samen met één andere aandeelhouder, aandelen in volle eigendom heeft die 70% van de stemrechten vertegenwoordigen. Of, samen met de twee andere aandeelhouders, aandelen in volle eigendom heeft die 90% van de stemrechten in de vennootschap vertegenwoordigen.
Tenslotte moet de vennootschap ook een reële economische activiteit uitoefenen. De Vlaamse Belastingdienst (Vlabel) hanteert boekhoudkundige criteria om te bepalen wanneer dit niet het geval is.
- Als meer dan 50% van het balanstotaal bestaat uit terreinen en gebouwen.
- Als de personeelslasten in de vennootschap (bezoldigingen, sociale lasten, pensioenen) minder bedragen dan 1,5% van het balanstotaal.
Als beide criteria van toepassing zijn, ontstaat het wettelijk vermoeden dat de vennootschap geen reële economische activiteit heeft en is het gunstregime in principe uitgesloten.
De 'Slagerijarresten'
Jarenlang stelde Vlabel zich erg streng op bij de beoordeling van dit wettelijk vermoeden. Tegenbewijs was enkel mogelijk als alle onroerende goederen in de vennootschap werden aangewend voor de eigen economische activiteit. Privé gebruikt vastgoed, of vastgoed dat verhuurd werd aan derden, zelfs als het handelshuur betrof, sloot de toepassing van het gunstregime per definitie uit.
Deze interpretatie werd in de rechtbank echter teruggefloten, onder meer in de zogenaamde ‘Slagerijarresten’. Een vennootschap die naast de exploitatie van een slagerij ook een woning en appartementen bezat, kreeg van het Hof van Beroep in Gent gelijk. Het Hof oordeelde dat de Vlaamse Codex Fiscaliteit geen onderscheid maakt naar de aard van het vastgoed en dat een vennootschap wel degelijk een reële economische activiteit kan hebben, zelfs als zij privaat of niet-bedrijfsmatig vastgoed aanhoudt.
Deze mildere rechtspraak heeft echter veel kritiek uitgelokt vanuit bepaalde politieke hoek. Bij de opmaak van het Vlaams regeerakkoord werd daarom de ietwat vage bepaling opgenomen dat in deze legislatuur al te voordelige ‘achterpoortjes’ zullen gesloten worden. Naar verluidt zou het gunstregime voor het schenken en erven van familiale vennootschappen bij de verwezenlijking van deze passage uit het regeerakkoord dan ook onder handen worden genomen. Het valt te verwachten dat daarom de voorwaarden op vlak van bezit van vastgoed daarbij zullen worden aangescherpt.
Anticipeer en vraag advies
Het is duidelijk dat de voorwaarden niet versoepeld zullen worden, maar eerder zullen verstrengen. Als je dus overweegt om een familiale vennootschap over te dragen en er is vastgoed in de vennootschap dat niet uitsluitend voor de bedrijfsactiviteit wordt gebruikt, is dit het moment om actie te ondernemen en de specifieke situatie in detail te laten analyseren. In specifieke gevallen kan de besparing vele tienduizenden tot zelfs honderdduizenden euro's bedragen, waardoor de kosten van een gedetailleerde analyse zeker de moeite waard zijn.
Denk eraan dat je, zelfs bij een schenking van aandelen, niet meteen alle zeggenschap over je bedrijf hoeft af te staan. Een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik is bijvoorbeeld een manier om de controle en de inkomsten te behouden. Het afsplitsen van vastgoed vóór de schenking daarentegen kan fiscaal een bijzonder dure aangelegenheid zijn.
Meer weten?